Rusya' da 29 gün kaldıktan sonra ülkeyi terk etmem gerekiyordu ve ben de Moğolistan'a geçmeye karar vermiştim. İrkutsk'da Moğol Elçiliğinden vize aldım. Normal vize 3 200 Ruble yaklaşık 100 USD ve üç günde veriyorlar, aynı gün almak isterseniz fazladan 100 USD daha ödemeniz gerekiyor.

Bende Jeton üç adım sonra düştü, görevli bana Azeri lehçesinde "İyi yolculuklar" demişti, söylediğini anlamıştım ama o anda farlılığı algılayamamıştım.

Rus gümrüğünden kolayca geçtik, otobüse binip yola çıktık, bu defa aynı işlemler Moğolistan tarafında yapılacaktı; ancak gümrüğe gelmeden bir yerde mola verdik. Diğer yolcularla birlikte ben de yemek için restorana gittim, hesap öderken bendeki Tugrug'ları bozamadılar, ben de bozuk Ruble ile ödemeyi teklif ettim, hemen kabul ettiler. Almanlar bana vermek yerine o paralarla burada yemek yiyebilirmiş.

Almanlar yemeklerini yiyip dışarı çıktığında onlara: "Bana verdiğiniz paraları az önce burada dikilen yoksul çocuğa verdim" dedim; bu onların da hoşuna gitti.

Yarım saat sonra kalacağım yere ulaştık ve yağmur altında içeri girdim. Geniş bir bahçe içinde konukların araçları ve kalacak gerler (Ger: Moğol çadırı) vardı. Burada ger olmasını beklemiyordum doğrusu, misafir evini işletenlerle yazışırken bundan bahsetmemişlerdi. Burasının işletmecilerinin Alman olduğunu biliyordum, benimle ilgilenen de bir Alman bayan oldu. Bahçede iki katlı bir bina vardı, giriş katında güzel bir kafe, mutfak, duşlar ve üst katta da kalacak odalar vardı. Bana bahçedeki gerlerden birisinde yer ayırmışlar. Yandaki gerin önünde üç tane motor duruyordu, bahçenin sürgülü demir kapısının önünde de arazi araçları ve bir minibüs vardı. Burası aslında araçla seyahat edenlerin tercih ettiği bir yer, öyle olduğu için benim araçsız gelip burada kalmama şaşırdılar, çünkü daha ucuza şehir merkezinde birçok yer olduğunu biliyorlardı.

Kalabalık bir caddede indim, neresi olduğunu bilmiyordum ama pek te önemli değildi, nasıl olsa 3-4 gün burada kalacaktım ve yürüyerek her yeri dolaşıp öğrenecektim. Araç trafiğinin aktığı yöne doğru yürümeye başladım. Geniş caddenin iki tarafında da mağazalar ve lokantalar vardı. Bir saat kadar yürüdükten sonra şehrin tam merkezine geldim. Bu meydanın adı "Sukhbaatur Meydanı' ; meydanın bitimindeki bina "Meclis Binası', girişinde ise tahta kurulmuş haliyle Cengiz Han'ın heykeli var. Meydanın yola bakan tarafında, yolun hemen karşı tarafında yandan bakıldığında "yelken" şeklinde yüksek bir cam bina var; bu bina çok uzaklardan seçilebildiği için nirengi noktası olarak kullanabilirsiniz. Yine meydanın yola bakan tarafında, sağdaki bina sırasında küçük bir ofiste "Turizm Danışma Bürosu" var. Meydandan ana caddeye çıkıp sağ tarafa doğru biraz yürürseniz merkez postaneyi görebilirsiniz, biraz daha ilerde yabancıların pek rağbet ettiği "Kafe Amsterdam" ve beş yüz metre ( Belki daha uzak ) kadar sonra da "Türk Büyükelçiliği" var.

Gideceğim sabah yolların durumunu bildiğimden biraz erken kalkıp kahvaltı yaptım ve hesabı ödedim. Burası merkezdeki hostellerden (Hostele'de yatak kiralayan pansiyon diyebiliriz) daha pahalıydı; yatak + kahvaltı 18 USD. Araçla gelenler için çok iyi bir yer ama benim gibi sırt çantasıyla seyahat edenler için hem yeri hem de fiyatı uygun değildi. Merkeze giden otobüse bindim ve Suhbatur Meydanında indim. Daha vakit vardı o yüzden otobüs durağının yakınındaki Kafe Amsterdam' a gidip bir kahve içtim, sonra da otobüse binip Dragon' a gittim. Otobüsü bulup büyük çantamı verdim ve biraz etrafı dolaşmaya başladım. Gözüme, az ilerde bina çıkıntısına yaslanmış, güneş gözlüklü düzgün giyimli, gençten yabancı birisi ilişti. Yanına yaklaşıp selam verdim, biraz sohbet ettik; Fansızmış, Afrika' da bir gaz şirketinde çalışıyormuş, bir gün Karakurum' da kalıp başka bir şehre geçecekmiş.

Otobüs hareket etmeden önce ortadaki aralığa eşyalar konulmaya başladı, eşyalar bitince arada gidecekler için tabureler konuldu. Bu manzara bana uzun yıllar önce yaşadığım kasabadaki otobüsleri hatırlattı, ama oralarda artık bu görüntülerden eser kalmadı. İki sıra önümdeki sırt çantalı genç bayan turistlerden birisi de arada oturuyordu. Yolculuk yedi saat sürecekti, demek ki bir gün daha beklemek istememişler ve arada gitmeyi tercih etmişlerdi. Otobüs hareket ettiğinde müziğin sesini açtılar, bizde de durum böyleydi ama artık müzik dinlerken kocaman LCD ekrandan klip de seyredebiliyorsunuz. Yol yer yer bozuk olmasına rağmen fazla rahatsız etmiyordu, sağda solda göz alabildiğine yeşil bozkırlar uzanıyordu. Yol kenarlarında kasaba ya da köy yoktu, yalnız uzaklarda beyaz nokta şeklinde gerler (Moğol çadırı) vardı. Genelde birkaç aile iki ya da üç gerde kalıyor, diğerleriyle aralarında en az 5-6 kilometre mesafe var. Merkezden uzaklaştıkça bu mesafeler daha da uzuyor. Otobüs 3-4 saat sonra bir yerde mola verdi. Böyle yerlerdeki yemeklerin çok lezzetli olduğunu bildiğim için ben de yemek yemeye gittim. İçerisi kalabalıktı, bir İspanyol aile beni masalarındaki boş yere davet ettiler. Hem sohbet ettik hem de güzel Moğol yemeklerinden yedik. Burada da bütün yemekler Rusya ile aynı malzemeden yapılıyor, et, hamur, lahana, havuç ve patates.

Guesthouse' ın yeri biraz sapaydı ama bahçe zemini çim, etraf tahta çitle çevrili idi ve bahçeden vadinin göz alabildiğine uzanan düzlüklerini görebiliyordum. Gerler çok temizdi, yerlerde muşamba ve üzerinde halı vardı, ortada da her gerde olduğu gibi soba duruyordu. Fiyatını da söyleyince orada kalmaya karar verdim, daha iyisini hayal bile edemezdim. Fiyatlar şöyle idi: Sadece yatak 8 000 Tugrug (Söylerken "u"lar biraz "ü ye benziyor)1 TL= 800 Tugrug = 10 TL. Kahvaltı, akşam yemeği, duş ve internet bağlantısı ile 18 000 Tugruk = 22,5 TL. Suvd' un eşinin adı Ganbaatar; o bana istersem atla gezi ayarlayabileceğini de söyledi. "Körün istediği bir göz "benimse bütün hayallerim patır patır kucağıma düşüyordu. Böyle bir yer bulabilmeyi, Orhun Vadisinde atla yolculuğu hayal ediyordum, ama bu kadar kolay ve hızlı olacağını ummuyordum. Daha buraya geleli yarım saat olmamıştı ve neredeyse ikisi de avuçlarımın içerisindeydi. Kesin yukarıda beni gözeten birileri vardı, St. Petersburg' dan buraya kadar bırakın kötü bir olayı beni tedirgin edecek en küçük bir olay dahi yaşamamıştım. (Bu arada kolay kolay tedirgin olmayacağımı da belirtmek isterim.)

Gece hava bozdu, iyice serinledi, bir ara yağmur atıştırdı ama devam etmedi. Gerde dört yatak vardı ve ben yalnız kalıyordum. Gece çok iyi uyumuşum, sabah saat sekizde uyandım, tuvalete gitmek için dışarı çıktığım, yağmur çiseliyordu.  İsveçli kızları çantalarını yüklenmiş yola çıkmaya hazır vaziyette Ganbaatara konaklama ücretini ödüyorlardı. Yiyecekleri varmış, gece dağda kalacaklarmış; ne diyeyim, kendilerine bol şans diledim, sonra da düşündüm; buna acaba bizim kaç gencimiz cesaret edebilirdi.

Tapınağın uzun bir geçmişi var ve günümüzde de kullanılıyor, biz oradayken iki genç keşiş dört beş metre yüksekliğindeki kuleye çıkıp deniz kabuklarıyla yapılacak töreni duyurdular. O kabuklardan sadece filmlerde böyle ses çıktığını sanıyordum ama gerçekten de etkileyici ve yüksek bir ses çıkıyormuş. Rahipler binadan içeri girince bütün turist kalabalığı ellerinde kameralarla içeriye hücum ettiler. Kısa bir süre sonra Mika dışarı çıktı ve biz gezmeye devam ettik. Bahçenin arka kapısından çıkıp beş yüz metre ileride çimenliğin ortasında duran 'Kaplumbağa' figürünü görmeye gittik. Kaplumbağa figürü, yaklaşık doksan santim yüksekliğinde ve yüz elli santim boyundaydı. Kabaca yontulmuştu ve sırt kısmında dikdörtgen şeklinde içi oyuk bir yer vardı. Bu da, bir zamanlar üzerinde bir taş anıt olduğunu gösteriyor.

Öğlen saat on iki de yola çıkmaya hazırdık. Yanıma küçük sırt çantamı almıştım, içinde polar, yağmurluk, bir pantolon, çay, kahve, çay kupası, sabun, fotoğraf makinesi, cep telefonu vs. vardı. Suları ve bir kısım yiyeceği dellerimizin içine koyduk. Zaten Moğollar delin göğüs kısmını çanta gibi kullanıyorlar. Altıma çarşıdan aldığım pamuklu kalın altlığı giydim, çizmeleri de çekince kıyafetim tamamlanmıştı.

    "Ata binmesini biliyor musun?" diye sormuştu; ben de espriyle karışık:
    " Her Türk ata binmesini bilir" diye cevap vermiştim.

  "Merak etme yolda öğrenirim" dedim.

Atı sürmesini öğrenmek için rehberimin atı ile yan yana gitmeye çalışıyordum, bu şekilde 45 dakika kadar yol aldıktan sonra Tsalıman tuttuğu yuları da bana verdi, artık at tamamen benim kontrolümdeydi. Hava çok sıcaktı, üzerimizdeki deller kalın olduğu için üst kısmını belimize kadar sıyırmıştık. Yem yeşil ovada bazen sulak alanlardan bazen de küçük çaylardan geçiyorduk. Yine sulak bir çayırlık alanda turnaların arasından geçtik, kuşlar en fazla 30 metre uzağımızdaydı ama havalanmadılar. Aynı şekilde bir de kartalın yanından geçtik, o da havalanmadı. Hava sıcaktı ama nem olmadığı için rahatsız edici değildi. Vadide hiçbir yerleşim birimi yoktu, uzaklarda nokta şeklinde birkaç ger görünüyordu o kadar.

Üç saat kadar vadide at sürdükten sonra tepelere doğru yöneldik, tepeler de yemyeşil otla kaplıydı. Ben daha ne kadar yolumuz kaldığını bilmediğim için Tasılıman' a işaretle soruyordum, o da tepenin arkasını işaret ediyordu. Bir tepe aşıyorduk arkasından başka bir tepe daha çıkıyordu, at sırtında gidiyor olsanız da bir süre sonra güneşin de etkisiyle yorulduğunuzu hissetmeye başlıyorsunuz.

Bize bu gerlerde misafir olduğumuz söyleniyor, Tsalıman onlara bir ödeme yapıyor mu bilmiyorum. Bu benim ilk tecrübemdi ve pek hoşlandığımı söyleyemeyeceğim. Özellikle sigara dumanı çok rahatsız ediciydi. Duş falan yok tabiî ki, burada yaşayanlar nerede nasıl yıkanıyor hiçbir fikrin yok, o tarafı beni ilgilendirmiyor ama bu demektir ki ben de beş gün yıkanmayacağım, neyse, sorun değil.

Sabah kalktım, giyindim, baktım Tsalıman akşamdan kalma makarnadan bir kâse almış, üzerine yak sütü döküp yiyor. Ben de akşamdan kalan yarısı makarna dolu kâseyi aldım ve kalan makarnayı yemeye başladım, yanına bir kâse yak sütü verdiler. Makarnaları yedikten sonra teşekkür edip çadırdan çıktık, burada ne hoş geldin ve el sıkışma ne de güle güle olayı var. Bizimle birlikte ailenin erkekleri de çıktılar ve atlarına binip koyun, keçi sürülerine doğru dörtnala uzaklaştılar.

Biz de atlarımıza binip yola çıktık, buradan Orhun Yazıtlarının olduğu müzeye 3 saatlik yolumuz vardı. Düz vadide yol alıyorduk ve yolumuz uzun olmadığı için acele etmiyorduk. Hava yine açık ve sıcaktı, yolculuk iyi geçiyordu. Bir saat kadar yol aldıktan sonra rehberim ufuk çizgisinde belli belirsiz bir binayı işaret etti, vadi dümdüz olduğu için iki saat mesafedeki bina görülebiliyordu. Müze binasına vardığımızda öğle saatini geçmişti. Atlarımızı müzenin önündeki direklere bağladık ve içeri girdik, işte bir hayalim gerçek olmuştu, at sırtında atalarımızın huzuruna gelmiştim. Bina da yolu gibi bizim devletimiz tarafından yaptırılmıştı ve içerisi özenerek yapılmıştı. Girişin solunda bir ofis sağında ise giriş bileti ve hediyelik eşya satılan bir bölüm vardı. Burada yaz kış bir aile yaşıyor ve bütün işleri onlar yapıyor. Bekçi ile selamlaştıktan sonra kızından bilet aldım ve içeri geçtim.

Müzedeki gezi bittikten sonra dışarıda da biraz dolaştım, bekçiden müzenin karşısındaki gerlerin kiralık olduğunu öğrendim. Rehberim akşam kalacağımız gerlerin iki saatlik mesafede olduğunu söyledi. Gidip kiralık gerlerin içerisine baktım, çok güzeldi, dün geceki kaldığımız yeri düşününce bunlar şahsımıza özel saray gibiydi. Orada kalmaya karar verdim, gerin gecelik kirası 20 000 Tugruk (Yaklaşık 23 TL)idi, iyi bir uyku için buna değerdi. Bize termosla sıcak su getirdiler, çay kahve içtik, azık olarak aldıkları konserveler benim para verip alacağım şeyler değildi ama bağırsaklarımı bozmadığı sürece sorun yoktu, bozmadı da. Ama bu bana iyi bir ders oldu, bir daha yiyecek alışverişini kimseye bırakmam. Bulunduğumuz yerin doğusunda kap kara bulutlar vardı yağmuru uzaktan görebiliyorduk ama üzerimize gelmiyordu neyse ki. Yağmurun arkasından çok güzel bir gökkuşağı oluştu.

Güzel bir uykunun arkasından sabah yine o berbat konservelerle kahvaltı yaptık, ben daha çok kuru ekmeği ve kahveyi tercih ettim. Öyle ya da böyle karnımın doyması yeterliydi. İki kupa kahveyi de içtikten sonra keyfim yerine geldi ve yazıtların gerçek yerlerini gezmeye gittim. Yazıtların gerçek yerleri müzenin yaklaşık 500 metre uzağında ve iki yazıt yeri aralarında yine 500 metre kadar mesafe var. Gerçeğinin yerine betondan kötü birer taklidi konulmuş ve yaklaşık 2-3 dönümlük bir alan duvarla çevrilmiş. Ben yazıtların taşınmadan önceki hallerinin fotoğraflarını gördüm, taşıma esnasında hasar görmüşler.

Birkaç saat sonra misafirler geldi; dillerini hiç konuşamıyor olmak çok kötü bir şey, orada öylece oturup bakmaktan öte bir şey yapamıyorsunuz. Bu defa ayrag dağıtım işini misafirlerden birisi yaptı. Ben de her defasında yarısını içip geri verdim. Moğolların su içtiğini görmedim. Ya yak sütü içiyorlar ya da ayrag, tabi kasabada ve şehirlerde bira ve votka çokça tüketiliyor. Ger içinde kadınlar erkeklerle aynı düzeyde, onlar da erkeklerle sohbete katılıyor. Diğer çadıra gidip çocuklarla oturmuyorlar. Ben uyumak için misafirlerin gitmesini bekledim, sigara içtikleri için çok rahatsız oluyordum ama yapacak bir şey yoktu. Nihayet gece yarısı gittiler ve ben de yatabildim. Yattım ama daha uyuyamadan çadıra insanlar geldi, dönüp yüzlerine bakmadım ama 3-4 kişilerdi sanırım, saatlerce oturup konuştular, votka ve sigara içiyorlardı. Ne zaman uyudum hatırlamıyordum ama bundan sonraki turlarda mecbur olmadıkça ailelerin yanında kalmayacaktım, bu kadarı yeterliydi. Sabah saat dokuzda uyandım, akşamki ıstırap dolu saatlere rağmen dinlenmiş ve uykumu almıştım. Dışarıda çok güzel ışık vardı, kamerayı alıp dışarı çıktım. Ev sahibinin otuz civarında atı vardı, biraz fotoğraf çektim. Sonra kahvaltı olarak yine akşamdan kalan makarnadan yedik, Tsalıman bana biraz ekmek ve bir kâsede kaymak verdi. Kahvaltı yaptıktan sonra yine dışarı çıktım, artı Karakurum'a üç saatlik mesafedeydik ve acele etmemize gerek yoktu. O yüzden orada kaldık ve kadınların atlardan süt sağışını seyrettim. Adamlar önce tayı getirip annesini biraz emzirtiyorlar, süt gelmeye başlayınca tayı kenara çekiyorlar ve kadınlar sağmaya başlıyor. Bu atların varlık nedeni süt, yoksa binmek için bu kadar ata gerek yok. Bozkırda sağılan atların sütünden yapılan ayraglar büyük plastik bidonlara dolduruluyor ve Ulan Batur'a gönderiliyor. Ulan Batur' da da insanlar evlerde ve lokantalarda su yerine ayrag içiyorlar.

Ben özellikle insanların fotoğraflarını çekmekten kaçınıyorum; Mika peynir satan kadınların fotoğrafını çektiğinde kadınlar tepki göstermişlerdi. İnsanlar genellikle bundan hoşlanmıyor, Japon Nori , Tsalıman'la benim fotoğraflarımı çektiğinde ben de bundan hoşlanmamıştım. Bu size normal gelebilir ama herkes öyle hissetmiyor, onlara saygı göstermek gerekir. Bu yüzden atların sağılışıyla ilgili uzaktan çektiğim yalnız bir tane fotoğraf var. Sağım işi devam ederken evin yaklaşık sekiz yaşındaki tombul yanaklı oğlu kendi atına bindi ve dörtnala koşturarak sürünün yanına doğru ufukta kayboldu, anne babası arkasından bakmadılar bile. Biraz sonra da evin büyük çocuğu ( o da en fazla on iki yaşındaydı) babasının motoruna bindi, ayakları yere değmiyordu, o yüzden babası seleden tutuyordu. Sonra motoru çalıştırdı, vitese takıp Karakurum'a doğru hızla sürdü ve gözden kayboldu. O yaştaki çocukların bunları yapıyor olması ailesi için normaldi, çocukları için en küçük bir endişe duymuyorlardı, çocuklarına güveniyorlardı. Aynı yaştaki çocuklara bizdeki ailelerin davranışını sizlere anlatmama gerek yok sanırım. Ne ekersen onu biçiyorsun.

Bu işler olurken öğlen olmuştu ve bizim de gitme vaktimiz gelmişti. Atlarımızı eyerledik, binmeye hazırlanırken Tsalıman bana işaretle hala koyun parçalarıyla uğraşan kadını göstererek biraz para vermemi söyledi. Neden diye sormadım, cüzdandan beş bin Tugruk çıkartıp Tsalıman'a gösterdim, başıyla onayladı, ben de gidip kadının dizinin dibine bıraktım. Kadın bana soran gözlerle bakıyordu, eşi de görmüştü ama bir şey demedi. Ben de başımla selam verip atımın yanına döndüm. Vadideki son günümüzdü ve atlarımızı Karakurum'a doğru sürdük. Kasabaya yaklaştıkça daha sık olarak gerlerin yanından geçiyorduk hatta bir yerde yaklaşık kırk gerden oluşan bir kamp vardı. İnternette bu kamplara ait hiç bilgi bulamamıştım. Üç saatlik yolculuğun sonunda Karakurum'a ulaştık, bir hayalimi daha gerçekleştirmiş olmanın mutluluğunu ruhumun derinliklerinde hissediyordum. 

Yola çıkmadan önce kaldığım günlerin ücretini ödemeyi unutmuştum, yanımda da para yoktu o yüzden misafir evine gitmeden önce bankaya uğramak istiyordum. Atlarımızı kasabanın merkezine sürdük ve bankanın önünde durduk. Attan indim ve atın yularını bankanın bahçesinin çitlerine bağladım. Üzerimde del, ayağımda çizmeler ve başımda şapka ile bankaya girdim. Banka ana yolun kenarında bahçe içinde tek katlı bir binaydı. Diğer müşteriler ilgiyle beni tepeden tırnağa süzüyordu, ben hiç aldırmadan sıramın gelmesini bekledim ve işim bitince dışarı çıkıp atıma bindim ve oradan misafir evine gittik.

Onca sıcağa rağmen hava kuru olduğu için terlememiştim ama yine de ilk işim duşa girmek oldu. Kaldığım gerde bir Japon ve bir de güney Koreli genç adam kalıyordu. Bana yolculuğum hakkında birçok soru sordular.

Nehrin bulunduğu bölgeden kasabaya döndük ve yol kenarındaki lokantaya bira içmeye gittik. Yine bir Fransız grup atlarla yola çıkmak için hazırlık yapıyorlardı. Bu grupta Fransa'dan gelen rehber de vardı. Moğol rehberleri de İngilizce biliyordu. Yolculukları on gün sürecekti, Orhun Nehri boyunca bizim gittiğimiz istikametin ters yönünde yol alıp dört günde şelaleye ulaşacaklardı. Yol üzerinde yedi tane göl olduğunu söylemişlerdi. Moğol rehberleri yiyecek çantalarını yük hayvanlarına yükledi, yanlarında ayrıca üç tane de yedek at götürdüler. Çadır da götürdüler mi görmedim ama en iyi tur bu şekilde çadırla yapılan turlardır. Ailelerin yanında kalmak bence iyi fikir değil.

Naadam Festivali, Orhun Nehri kenarında yapıldı, önce Moğolca şarkılar vardı, sonra güreş müsabakaları ve at yarışları yapıldı. Yarışların çocuk kategorisinde (yaklaşık 6-12 yaşlarındakiler katılmıştı)yarışanların atları nasıl sürdüğü görülmeye değerdi. Güreşler bizdekinden biraz farklı, güreşçilerin özel kıyafetleri var, seremoni aslında şahinle yapılan avı canlandırıyor. Güreşçi kolları kenarda açık, başında kukuletasıyla uçuş taklidi yaparak meydandaki bir adamın yanına geliyor, bir eli adamın omzunda uçuşu tamamlıyor ve başını adamın göğsüne doğru eğiyor. Adan (canlandırmaya göre avcı) güreşçinin başından kukuletasını alıyor ve alana salıyor. (Şahinin başından kukuletasını çıkartıp avın üzerine göndermesi hareketi.) Güreşçi seyirciler arasından çıkan rakibini yenince yine kollar açık süzülerek adamın yanına gidiyor, adam (avcı) güreşçinin başına kukuletasını koyuyor ve ödülünü alması için yandaki masaya gönderiyor. Oradan güreşçiye bir avuç kıyılmış peynir veriyorlar. Şahinde avını yakaladığında avcı şahine ödül olarak bir parça et verir.

Tren Garına kaç numaralı otobüsün gittiğini biliyordum, 50 kuruşa gitmek varken taksiye binmeye gerek yoktu, zaten Gar şehrin merkezindeydi. Tren başka bir ülkeye gideceği için plats (3,mevki) vagon yoktu, tamamı kupeydi (4 kişilik kompartıman)Ben alt katta kalıyordum, üst katımda ve diğer iki yatakta Avustralyalı bir gruptan yaşlı insanlar kalıyordu. Grubun rehberi olan orta yaşlı bayan benden üst katta yatan yaşlı beyle yatakları değiştirmemi rica etti. Normalde böyle bir ricayı geri çevirmezdim ama bu ayarlamayı kendi grupları içerisinde de yapabileceklerini düşünerek kabul etmedim. Etmedim ama içim de rahat etmedi, çünkü üst kat pek rahat olmuyor ve yaşlı bir insan için daha da zordu. Biraz sonra rehber gelip yandaki kupeye geçip geçemeyeceğimi sordu, orası boşmuş. Ben de memnuniyetle kabul edebileceğimi söyledim, böylece içim rahat edecekti. Yandaki kupeye geçtim, gerçekten de boştu, bilet satan görevliler aklıma geldi, bunlar bir film çeviriyordu ama ne olduğunu anlayamamıştım, ama yakında öğrenecektim.

Herkes inmişti, trenin daha iki saat orada kalacağını öğrenince ben de inmeye karar verdim. Vagondan inince yine küçük bir şaşkınlık yaşadım, çünkü ortada bizim vagon tek başına duruyordu. Etrafa bakınınca cebimdeki Tugrug' ları bozduracak yer göremedim, hâlbuki otobüsle yaptığımız girişte bir ofis vardı ve orada paraları değiştirebiliyordunuz. Burada böyle bir yer olmayabileceği aklıma gelmemişti, köydeki bankada değiştirebileceğimi söylediler ama orada dolar ve Euro dan dan başka para kabul etmiyorlardı. Bakkal da kabul etmedi, zaten Ruslarda Rubleden başka para pek geçmiyor. İstasyonda Moğol birisi var mı diye bakınırken bankta oturan bir bayan gördüm, yaklaşıp ona sordum "Ben değiştiriyorum" dedi, söylediği kur bankadan daha yüksekti, memnuniyetle kabul ettim.

Bu arada, ortada tek başına duran vagona bir lokomotif kilitlendi, onu başka vagonlarla birleştirdi ve ortaya yine yolculuğa hazır bir tren çıktı. Biz de  yerlerimizi aldık ve tren hareket etti. Artık Rusyadaydık ve Ulan Ude'ye doğru yol alıyorduk.

Böylece ilk Moğolistan macerası son ermiş oldu. Bu ülkeye tekrar gelmeyi ve at sırtında çadırla gezmeyi çok istiyorum, umarım bu hayalim de gerçekleşir, kalbim temiz, neden olmasın :)

Umarım sizler de böyle bir seyahat yaparak güzel Ata yurtlarımızı ziyaret etme fırsatı bulursunuz.