Türkiye'nin 21 kurucu üye ülkeden biri olduğu Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü'nün (UNESCO) en önemli etkinliklerinden biri olan Uluslararası Değerlendirme Toplantısı geçtiğimiz hafta 10-20 Temmuz tarihleri arasında Türkiye'nin ev sahipliğinde İstanbul'da gerçekleşmişti. UNESCO'nun tüm danışma organları yetkilileri, kültürel ve doğal miras uzmanları ve akademisyenler dahil olmak üzere 2000'e yakın kişinin katıldığı 15 Temmuzda düzenlenen komite toplantısında, kültürel miras listesine girmek için başvurusu yapılan eserleri değerlendirildi.
FOTO: wikipedia.org - Andy Carvin - Ebul Menuchehr Mosque - CC-BY 2.5
Toplantıda, farklı ülkelerden 33 yeni adayın sunulduğu dosyalar arasından yapılan oylama sonucu beş yeni alan listeye girdi. Yeni alanlardan biri Bosna-Hersek, Hırvatistan, Karadağ ve Sırbistan ortak mirası, diğerleri Yunanistan, İspanya, İngiltere'ye ait eserler ve sonuncusu da Ermenistan sınırımızdaki Ani tarihi kenti.
2008'den beri Dünya Anıtlar Fonu (World Monuments Fund) ve Kültür Bakanlığı'nın işbirliğiyle sistemli kazı ve restorasyon çalışmaları yapılan 7 katlı bu yeraltı şehri Ani UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne kabul edildi. Türkiye'nin listedeki varlık sayısı ise Ani Harabeleri ile 16'ya yükseldi.
FOTO: wikipedia.org - Citrat - CC-BY 3.0
Sit alanı ilk kez 2012'de UNESCO tarafından Dünya Mirası Geçici Listesi'ne dahil edilerek ana listeye aday gösterilmişti. 1001 kilise ve 40 kapılı şehir olarak adlandırılan, Kars'ın güneydoğusunda yer alan Ani, Türkiye'nin en önemli tarihi hazinelerinden biri. Merkeze 42 km uzaklıkta volkanik bir tüf tabakası üzerinde yer alan çok kültürlü bir yapıya sahip ortaçağ ticaret kenti, 961-1045 yılları arasında Pakraduni Hanedanlığı'ndan Ermeni hükümdarlarının başkenti olmuş, sonra Bizans, Selçuklu ve Gürcü egemenliği altına girmiş. Kentin düşüşünün başlangıcı ise Moğol istilası ve 1319 depremi.
Ortaçağ'da İpek Yolu'nun Kafkaslar'dan Anadolu'ya ilk giriş noktası bulunduğundan dönemin politik, kültürel ve ekonomik merkezi olan Ani'den günümüze etkileyici surları, çeşitli Pagan, Hıristiyan ve Müslüman kültürlere ait dini ve sivil mimari kalıntılar ulaşmış.
FOTO: wikipedia.org - Heidi B - CC-BY 2.5
Birinci derece arkeolojik sit alanı olan Ani'de kilise, cami, manastır, kervansaray, hamam, köprü, değirmenlerden oluşan 21 tescilli anıt yapı bulunuyor; Ateşgede Tapınağı, Tigran Honents Kilisesi, Selçuklu dönemine ait Ebul Manuçehr Camii, Ebulhamrent Kilisesi, Prikitch Kilisesi, Selçuklu Sarayı ve Ani Kadetrali bunlardan birkaçı... Bir de yıkılarak toprak altında kalmış sivil mimarlık örnekleri var... Bu eski şehrin en önemli özelliklerinden biri, planlamasıyla 7 ve 13. yüzyıllarda bölgede gelişen ortaçağ mimarisinin evrimine kapsamlı bir bakış sunması.
