Anadolu'dan Hindistan'a giden yol üzerinde, Özbekistan'ın Güney Doğusu'nda bulunan Baysun İlçesi, Orta Asya'nın en eski yerleşim bölgelerinden biridir. İpek Yolu'nun önemini yitirmesi ve Orta Asya'da meydana gelen siyasi değişikliklerin sonucunda bu bölge kendi içine kapanmış ve dolayısıyla eski geleneklerin korunmasına odaklanılması açısından elverişli hâle gelmiştir. Bu eski geleneklerde ise Şamanlık, Zerdüştlük, Budizm ve İslam'a özgü öğelere rastlanmaktadır. Günümüzde Baysun İlçesi'nin yaklaşık 82.000 nüfusu vardır.
Bu bölgede birçok gelenek hâlen yaşatılmaktadır: Örneğin, Nevruz Bayramından bir gece önce, yemeklerin de ikram edildiği bir tohum ekimi töreni düzenlenir. Aile içinde de hâlen düzenlenmekte olan geleneksel törenler vardır. Bunlardan birisi, yeni doğan bebeğin doğumunun 40'ıncı gününde kötü ruhların ateş ve küllerle uzaklaştırılmasından ibarettir. Bir diğer geleneksel tören ise, erkek çocukları sünnet olduktan sonra düzenlenen keçi güreşleri, at yarışları ve güreşlerdir. Düğünlerde ve cenazelerde de yine aynı şekilde eski gelenekler uygulanmaktadır. Bunun yanı sıra, hastalar da Şaman ayinleri ile tedavi edilir. Baysun İlçesi'nde yaygın olan geleneklerden bir diğeri ise, her yıl düzenlenen festivallerde destan anlatımı ve dans gösterilerini de içeren törensel ilahîlerdir. Bu ilahîlerde şarkı söyleyen kişilere, nefesli veya yaylı çalgılar eşlik eder. Bu tür ilahîler söyleyen topluluklardan biri olan Shalola Halk Müziği Topluluğu, çeşitli halk türküleri derlemiş ve geleneksel çalgı ve kıyafetlere ilişkin bir envanter çalışması gerçekleştirmiştir. Topluluk ayrıca köy köy dolaşıp, bölgeye özgü efsane, destan ve eski ezgiler üzerinde de bir araştırma yapmaktadır.
Sovyet döneminde uygulanan politika çerçevesinde bölge halkına dayatılan kültürel model, Baysun ilçesine özgü kültür ve sanatın kendini ifade etmesine ve gelişmesine çok sınırlı ölçüde imkân tanımıştır. Dolayısıyla, günümüzde burada yaşayan halka çeşitli çalgıların ötesinde, öz kültürlerinin değişik ifade şekillerini belgelendirmelerini de sağlayacak teknik teçhizatın temin edilmesi büyük önem taşımaktadır.
Baysun İlçesi, 2008 yılında UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirasının Temsili Listesi'ne kaydilmiştir.
UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirasının Temsili Listesine Alınma Tarihi: 2008Aday Gösterme Sıra No: 19 Yeri: ÖzbekistanLinkler: UNESCO İnternet Sitesi