Gezi Alemi

e-Posta:    Şifre:     Kaydol | Şifremi Unuttum
 
Gezi Alemi ::::: Dünya Mirası Listesi ::::: İsfahan Mescid-i Cuma         
Ülke Şehir Kategori Ekleme Düzenleme Okunma Yorum Yazan 
İran İsfahan Kültür Mirası 13 Eylül 2017 13 Eylül 2017 6464 0 Erdin İVGİN 

 İsfahan Mescid-i Cuma
 İran » İsfahan
 (Kültür Mirası)

sfahan Mescid-i Cuma İran'ın kalbi, İsfahan'ın kalbinde duran hala en büyük camidir. Cami Mescid'i 771'den 20.yy'ın sonuna kadar alanda süregiden inşaat, ilaveler ve yenilemelerin bir sonucudur; ilk kez 8.yy'da inşa edilmekle birlikte yanıp kül olmuş ve 11.yy'da yeniden inşa edilmiştir ve pek çok kez yeniden modelleme yapılmıştır. Son halinde farklı mimari tarzlarda pek çok odası bulunmaktadır, dolayısıyla cami İran mimarisinin sıkıştırılmış bir tarihini, kültür ve yaşam tarzını temsil eder.



FOTO: Marmoulak -  friday mosque, isfahan, iran, www.wikipedia.org - CC BY-SA 2.0


Ana değişiklikler iki tuğla kubbeli odaların inşa edildiği Selçuklu hanedanlığı döneminde yapılmıştır. Güney kubbe 1086-87'de Nizamül-Mülk - Melih Şah'ın ünlü bakanı - tarafından mihrabı içine alacak şekilde yapılmıştır ve diğer kubbelerden daha büyüktür. Kuzey kubbe bir yıl sonra Nizamül-Mülk'ün rahibi Tacül-Mülk tarafından inşa edilmiştir. Mekan ihtiyaçları, politik meseleler, dini gelişmelere bağlı olarak Mongollardan, Muzzafferiler, Timuriler ve Safavilerden farklı unsurları birleştirerek ilave ekler ve değişiklikler yapılmıştır. 


FOTO: Marmoulak -  friday mosque, isfahan, iran, www.wikipedia.org - CC BY-SA 2.0


İsfahan Mescid-i Cuması yaklaşık dikdörtgen plana sahip mihrap önü kubbeli dört eyvanlı bir yapıdır. Yapı Abbasi halifelerinden El Mansur'un 755 tarihinde yaptırdığı kerpiçten avlulu çok sütunlu caminin yerine, inşa edilmiştir. İsfahan Mescid-i Cuma ilk inşa edildiğinde daha düzenli bir dikdörtgen plana sahipken zamanla eklenen ilave hücrelerle genişletilmiştir. Yapıya ilk eklemeler vezir Nizamülmülk tarafından 1080 yılında bir mihrap kubbesiyle olmuştur. İsfahan Mescid-i Cuma Selçuklulardan sonra İlhanlılar, Muzafferiler, Akkoyunlular ve Safeviler zamanında yapılan ilavelerle büyük bir yapı topluluğu haline gelmiştir.



FOTO: Diego Delso- Gran Mezquita de Isfahán, www.wikipedia.org - CC BY-SA


İsfahan Mescid-i Cuma, mihrap önü kubbeli bir harim, dört eyvanlı revaklı bir avlu ve kuzeyde yer alan küçük bir mekandan ibarettir. Caminin girişi, avlunun güney cephesinde bulunan büyük eyvandan sağlanır. Giriş eyvanının üzeri kubbeyle örtülüdür. Mihrap önü kubbesinin kare payelere oturması üç yöne üçer kemerle geçit vermesi ve kubbeye geçişin üç dilimli tromplarla sağlanması Karahanlı sanatının etkisini açıkça göstermektedir.



FOTO: Alex O. HolcombeCourtyard of Jamé Mosque in Esfahan, www.wikipedia.org - CC BY-SA 2.5


Kubbe güney yönde mihrap duvarına ve sekiz büyük paye üzerine oturmaktadır ve üç yönden dokuz kemerle harime açılmaktadır. Yapıya eklenen diğer kubbe ise Tacül Mülk tarafından, caminin kuzeyinde Sultanın eşi Terken Hatun için inşa edilmiştir.


Kubbe kasnağındaki tuğla kitabede Mervehan ibn Husrev Firuz adı ve 1088 tarihi yazılıdır. Bu daha küçük ebattaki kubbe çatıdan başlayarak kasnağa doğru genişler.Kubbe payeler ve uzun sivri kemerler üzerine oturmaktadır.Geçiş elemanı olarak tromp kullanılmıştır.Hafif sivri kubbe, külahıyla bir uyum içerisindedir.Burada bir mihrap yoktur.Mekana küçük bir kapı ile karanlık bir koridordan girilir.Yapı küçük ebatta olmasına rağmen ayrıntılara yer vermiş olgun bir örnek oluşturmuştur.Büyük Selçuklu mimarisinin en güzel eserlerinden olan yapı, Terken Hatun'un camiye geliş ve gidişinde dinlenmesi ve namaz kılması için inşa edilmiştir. Yapının dört eyvanlı ve revaklı avlusu dikdörtgen bir plana sahiptir ve harime giriş avludan sağlanır.


FOTO: Diego Delso- Gran Mezquita de Isfahán, www.wikipedia.org - CC BY-SA


Eyvan Büyük Selçuklular'ın gücünün sembolü olarak dört yönü işaret eder.Eyvanlar dışa taşkın sivri kemerli, mukarnas dolgulu ve iki yanında kulelerle oluşturulmuştur.Avlu revakları çift katlı olup yine sivri kemerli hücrelere ayrılmıştır. Cuma mescidinde dikkati çeken bir diğer özelliği ise dört köşeden kubbe yuvarlağına geçişi sağlayan içi kavsaralar ve döşeli tromplardır. Teknik açıdan oldukça başarılı olan yapı oluşturduğu mimari form ile gotik bir esinti oluşturur.

Yapı tezyinat bakımından oldukça kuvvetli bir eserdir. Çini işçiliğinin en zengin örneklerinin yer aldığı yapı cephesinde geometrik ve bitkisel figürler bir kompozisyon oluştururlar.



FOTO: Diego Delso- Gran Mezquita de Isfahán, www.wikipedia.org - CC BY-SA


Yapının revaklı avlusunda kemer yüzeyleri ve kemerler arasına kalan duvar hatları çiniyle süslenmiştir. Kemer yüzeyleri bitkisel bezeme ile şekillenirken kemer aralarında geometrik kompozisyonlar görülmektedir. Eyvan içerisindeki mukarnas yüzeyleri motifli işlemelerle hareketlendirilmiştir.

Eyvan yüzeyi benzer şekilde mavi rengin ağırlıkta olduğu çeşitli tonda çinilerle bir kompozisyon oluşturmuştur. Eyvan köşelerinde yer alan kuleler turkuaz renkli çinilerle baklava dilimlerine bölünmüş içerisi geometrik desenlerle bezenmiştir.



FOTO: Diego Delso- Gran Mezquita de Isfahán, www.wikipedia.org - CC BY-SA



KAYNAK: UNESCO World Heritage Center; www.en.wikipedia.org; okuryazarim.com
HAZIRLAYAN: ©  Erdin İVGİN / Gezialemi.com



Dünya Miras Listesine Alınma Tarihi: 2012
Liste Sıra No: 1397 
Niteliği: Kültürel 
Yeri:   İran, İsfahan 
Koordinatlar: N32 40 11 E51 41 7



 
İran
Ana Sayfa
  İran
Dünya Mirasları
  İsfahan
Ana Sayfa
  İsfahan
Dünya Mirasları



 Yazılan Yorumlar...
  Henüz Yorum Yazılmamıştır
 Yorum yazmak isterseniz...
 
Yorum Yazabilmek İçin Üye Girişi Yapmalısınız.


Son Eklenen Dünya Mirası
Urartu ve Osmanlı Eski Yerleşimi Ahlat Mezar Taşları
(09 Haziran 2020)
Harran ve Şanlıurfa Yerleşimleri
(31 Mayıs 2020)
Aziz Nikolaos Müzesi
(31 Mayıs 2020)
Alahan Manastırı
(31 Mayıs 2020)
Sümela Manastırı
(31 Mayıs 2020)
Karain Mağarası
(30 Mayıs 2020)
Göbekli Tepe
(30 Mayıs 2020)
Nakş-ı Cihan Meydanı (İmam Meydanı)
(14 Eylül 2017)
İsfahan Mescid-i Cuma
(13 Eylül 2017)
Yezd Tarihi Kenti
(12 Eylül 2017)